In de vrouwencoupé

Door een foutje van de Iraanse spoorwegen, belandde ik met vier Iraanse vrouwen in een coupé. Ik had me al geïnstalleerd voor de twaalf uur durende nachtrit van Tabriz naar Tehran, toen een moeder en haar jonge dochter weifellend hun spullen binnenzetten en in de deuropening kwamen staan. Na een paar seconden moesten ze uitwijken voor een oude oma, die met haar dochter in haar kielzog de coupé binnenkwam gestormd.

'Salaam,' zei de oude vrouw, nadat ze vlak naast me was komen zitten. Ze had een buine hoofddoek en een lange lichtbeige jas. Haar grote, gebochelde neus wees naar haar kin en achter haar grote brilleglazen glimden twee kleine oogjes. Terwijl ze iets in Farsi zei, wees ze op me. 'Holland,' antwoordde ik. Ze begon lachend met haar hand op mijn bovenbeen te slaan. 'Holland, good. Holland good,' giechelde ze.

Half in Farsi, half in Engels begon ze over Khomeni. Inmiddels waren de andere vrouwen om ons heen komen zitten. 'Khomeini good?', vroeg ik. 'No no no', antwoordde ze snel, 'Khomeini bad, Khomeini very bad.' Ze sloeg erbij op mijn bovenbeen en giechelde als een schoolmeisje wiens lach is versleten door het vele giechelen.

Toen ze uit was gegiecheld, ging ze ging verder. Ik ving iets op over women. Toen nam haar dochter, die tegenover me zat, het over. Ze boog zich voorover en sprak langzaam, met een droevige blik in haar ogen. In Engels zonder accent, maar ook bijna zonder vocabulaire vertelde ze me dat hij speciaal slecht voor vrouwen was. 'Veel vrouwen willen weg uit Iran.' 'En jij, wil jij niet weg?', vroeg ik.

Terwijl de trein uit Tabriz wegreed, de donkere woestijn in, vertelde ze me dat tien jaar lang in Italië had gestudeerd. Ze was teruggekomen vanwege a problem in the family: haar moeder wilde ook naar het buitenland, maar had niet genoeg geld. In haar verhaal vielen lange stiltes, waarin ze in mijn How to say it in Farsi naar het goede Engelse woord zocht, meestal zonder succes. Uiteindelijk wist ze te vertellen dat ze was teruggekomen en haar studie had afgebroken om dat geld te verdienen.

Tijdens ons gesprek, begon de oude vrouw met de andere twee vrouwen over Salman Rushdie te discussieren. De vrouw die eerst weifellend in de deuropening stond, hield me een baal zonnepitten voor. Toen ik een klein handje pakte was ze daarmee niet tevreden duwde ze nog een volle hand toe. Ze begon zelf in hoog tempo de pitten te eten, alsof ze aan de lopende band garnalen stond te pellen.Terwijl ik een zonnepit probeerde open te bijten, vertelde de oud-studente dat de vlucht was mislukt. Ze was nu vijfenveertig en al zeventien jaar terug in Iran. Als ongetrouwnde vrouw werkte ze in een naaiatelier om het leven van haar moeder easy te maken. Toen ze in mijn taalboekje aan het bladeren was, omdat ze me wilde vertellen waarom de vlucht was mislukt, kwam de conducteur mij halen. Hij had in een andere coupé een vrije plek gevonden. Ik moest weg, naar de mannen.